De Goudse pijpenbakker en zijn klei geheim

 

De Goudse Pijpenbakker en zijn KLEI geheim

 

  

  

  

  

  

Wat is klei Klei is eigenlijk verweerde steen. De fijne deeltjes worden door het bergwater meegesleept en
bezinken dichter of verder van de plaats waar ze verweerden.
Gaandeweg worden ze natuurlijk meer of
minder vermengd met fijne zand en allerlei organische en anorganische stoffen.
Al naar gelang van de
verschillende deeltjes van dit mengsel, is de klei anders van samenstelling, houdt ze zich anders bij het
vormen en bakken en krijgt zo een andere kleur.

 

Vier hoofdsoorten van klei onderscheiden de geleerden:
Vuurvaste, smeltbare, opbruisende en okerachtige.

Vuurvaste De eigenlijke pijpaarde behoort tot de vuurvaste en blijft bij het branden vrij wit.

Gekleurde pijpen Wil men gekleurde pijpen, dan neemt men andere kleisoorten, bijvoorbeeld
die veel ijzeroxyd houden, wat het product rood maakt.
Als ze niet aan chemie of andere geleerdheid doen
– en daarmede maakt men in de pijpfabrieken zich nog niet druk, al zou het in het geheel geen kwaad kunnen –
dan bestaan voor deze fabrikant en werklieden slechts twee kleisoorten.

Vette en magere of lange en korte KLEI De klei is vet, wanneer ze goed samenhangt.
Ze heel dan ook lang, omdat een stuk enigszins kan worden gerekt, zonder te breken.

Vette klei is zeer vormbaar of plastisch en neemt de fijnste indrukken op.
Ze is dan ook van oudsher de ware grondstof voor de beeldhouwer.

Magere KLEI Magere of korte klei is minder vormbaar, ruw op het gevoel zeer onzuiver, in de betekenis van
zeer vermengd met fijn zand en dergelijke bestanddelen.

Drogen en bakken Bij het drogen of bakken echter krimpt vette klei veel meer dan magere en ook wegens
andere reden moet dus zelfs de goede vette klei enigermate met magere worden vermengd, om voor de dingen
deze wereld geschikt te zijn.

Geheim Goudse pijpenbakker In welke verhouding dit mengsel moet zijn, is al weer een geheim van de pijpenbakker.
Het is om zo te zeggen een gevoelszaak.
Wat het zeer zeker niet wezen mag is: ONZUIVER in deze zin, dat in de massa hardere stukjes blijven.

Malen en roeren De gemengde pijpaarde wordt dus nog eens flink gemalen en geroerd,
totdat men een zuiver homogene massa heeft.

Dan eerst begint de pijpkunstenaar zijn arbeid

Bron: Algemeen Handelsblad 1884